جهت‌گیری سیاست کیفری بر‌مبنای دانش مخاطرات (مطالعۀ موردی: سیل فروردین 1398 در خوزستان و شیراز)

Authors

  • امیر ایرانی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز
  • عیسی بنی‌نعیمه دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی، هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد آبادان
Abstract:

هدف این مقاله، تحلیل جهت‌گیری‌های سیاست کیفری برمبنای دانش مخاطرات و آسیب‌شناسی مقررات کیفری از منظر حمایت‌های پیشگیرانه و جبرانی از عوامل زمینه‌ساز سیل و تشدیدکنندۀ نتایج آن پس از وقوع است. دانش مخاطرات با دغدغۀ تأمین سلامت در برابر وقایع احتمالی مخاطره‌آمیز، در علوم جنایی به‌طور عام و سیاست کیفری به‌طور خاص به‌تدریج اهمیت یافته است و قانونگذاران در مقام تدوین قوانین جامع برای آیندگان درصدد مقابله با تهدیدهای احتمالی ناشی از برخی جرایم و وقایع برآمده‌اند. در این زمینه، قانونگذار درصدد بر می‌آید تا با وضع مجازات‌ها، جهت‌گیری‌هایی را ترسیم کند تا از هزینه‌های احتمالی وقایع زیست‌محیطی بر افراد و جوامع بکاهد. بر این اساس، چنانچه دغدغۀ مخاطره‌شناسی، یعنی حفظ و ارتقای سلامت محیط و انسان و تلاش برای مراقبت‌های قبل از وقوع، به حوزۀ سیاست کیفری وارد شود، می‌توان حمایت حداکثری را از انسان‌ و محیط زیست به عمل آورد. وقوع سیلاب‌هایی که بنا به نظر کارشناسان، در اثر عوامل انسانی و اقدامات ضعیف نظارتی، نتایج فاجعه‌بارشان تشدید شده‌، بیش از پیش ضعف مقررات کیفری و سیاست کیفری را نشان داد. سؤال اساسی مقاله این است که برمبنای ملاحظات دانش مخاطرات، به چه شکلی و در چه ابعادی می‌توان این دانش را در جرایم زمینه‌ساز وقوع سیلاب‌ و پاسخ‌های کیفری متناسب با این رفتارها لحاظ کرد. روش مقالۀ حاضر کتابخانه‌ای با ابزار توصیفی- تحلیلی است. برای این کار، ضمن مطالعۀ منابع مختلف، مثال‌های عملی به‌ویژه در زمینۀ سیلاب اخیر در خوزستان و شیراز بررسی شده است. در نهایت در نتیجۀ آسیب‌شناسی سیاست کیفری برمبنای ملاحظات دانش مخاطرات نشان داده شده که در ابعاد مختلف حقوق کیفری، از جرم‌انگاری رفتارهای مخاطره‌زا گرفته تا پاسخ به این رفتارها و همچنین ترسیم ساختار متناسب با آن، ورود و لحاظ دانش مخاطرات اولویت راهبردی دارد؛ زیرا بنابر مطالعات، در سیلاب‌های رخ‌داده، رفتارها و قصور مسئولان، در تغییر محیط زیست و تصمیم‌گیری نادرست تأثیر اساسی داشته که این رفتارها در مقررات جرم‌انگاری نشده و پاسخ‌های مقبولی برای آن به رسمیت شناخته نشده است. از این‌رو برای اینکه یک سیاست کیفری همزمان کارامد، عادلانه و انسانی باشد، باید در پیش‌بینی و اجرای ضمانت اجراهای کیفری متناسب با تنوع جرایم مؤثر در وقوع سیل، گوناگونی مجرمان و تفاوت شرایط ارتکاب بزه از انواع و مقادیر مختلف مجازات‌ها بهره جوید و همواره هدف اصلی سیاست کیفری برتر، یعنی برقراری عدالت در جامعه را مدنظر قرار دهد. نتیجۀ دیگر آنکه پاسخ‌های مقررات کیفری باید به‌سمت جبران خسارات بزه‌دیدگان آسیب‌دیده سوق پیدا کند. برخی از آسیب‌های اشخاص و جامعه پس از وقوع سیل رخ می‌دهد و حمایت یا جبران خسارات آنها از بیت‌المال یا صندوق تأمین خسارت یا با همکاری دولت و بیمه می‌تواند سیاست کیفری را توانمندتر جلوه‌گر کند. افزون‌بر آن، با توجه به اینکه برخی از زمینه‌های وقوع سیل به‌دلیل نبود محافظت قانونی از بستر رودخانه‌ها صورت می‌گیرد، می‌توان با جلب نظر کارشناسان مخاطره‌شناسی علمی در سیاستگذاری کیفری، قوانین نظام‌مند کیفری را تدوین کرد که هدف آن تقویت کارکرد پیشگیرانه از وقوع چنین حوادثی باشد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

رادیوی محلی و مخاطرات طبیعی (بررسی عملکرد رادیو خوزستان در پوشش رسانه‌ای سیل نوروز 1398)

رادیو به‌واسطۀ امکان دسترسی ساده، راحت و همگانی از کاربردی‌ترین رسانه‌های ارتباطی در شرایط بحران است. رادیوهای محلی، به‌دلیل رویارویی مستقیم‌ با بحران، دسترسی زیاد و آسان به منابع موثق، انحصار خبرها و اطلاعات کمیاب و به لحظه، قدرت تأثیرگذاری بیشتری داشته و نیز در مقابله با مخاطرات، منابع شهروندی بیشتری در اختیار دارند و می‌توانند در کنترل و مدیریت بحران، به مسئولان ذی‌ربط کمک کند. در روزهای آغا...

full text

الگوریتم آشکارسازی پهنۀ خسارت سیل با استفاده از تصاویر سنتینل 2 (مطالعۀ موردی: سیلاب فروردین 1398 استان گلستان)

امروزه، برای مناطق فاقد آمار به منظور بررسی وقایع طبیعی می‏توان از داده‏های سنجش از دور با دقت زیاد به‌خوبی بهره جست. از جملۀ این پدیده‏های ناگهانی و خسارت‏بار در حوضه‏های آبخیز وقوع سیلاب است. سیلاب فروردین 1398 در استان گلستان خسارت‌های زیادی را به عرصه‏های مختلف مسکونی، کشاورزی و جنگلی وارد کرد. در پژوهش حاضر با استفاده از داده‏های ماهواره‏ای و ارائۀ الگوریتم آشکارسازی آسیب سیل، به بررسی آن ...

full text

واکاوی همدید بارش های سیل آسا و مخاطره آمیز غرب و جنوب غرب ایران در دهه اول فروردین 1398

هدف از انجام این تحقیق، تحلیل همدیدی و ترمودینامیکی روزهای اوج بارش سیل‌آسا در 5 و 11 فروردین 1398 به ترتیب در جنوب غرب و غرب ایران است. بدین منظور با استفاده از روش محیطی به گردشی ابتدا داده‌های بارش ایستگاه زمینی بررسی شد و سپس با استفاده از داده‌های جو بالا و ترسیم نقشه‌های مربوطه، وضعیت همدید سامانه های بارشی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که در روزهای اوج بارش بیشتر کشور به جزء جنوب ...

full text

تاب ‏آوری محیطی در برابر مخاطرات سیلاب فروردین 1398 در شهر شیراز با رویکرد منظر، تئوری سیستم ‏ها و مدل DPSIR

منظر از مفاهیم چالش‏برانگیزی است که در دیسیپلین‏ها و در میان متخصصان مختلف به گونه‏های متفاوتی تعبیر شده است. این تفاوت‏ها دامنۀ وسیعی از معانی عینیت‏گرا تا ذهنیت‏گرا یا ترکیبی از این ‏دو را در خود دارد. این مقاله با پذیرفتن تعریف منظر به‌عنوان پدیده‏ای مرکب از عینیت و ذهنیت که مدعی نگاه کل‏نگر و سیستمی است، به ارزیابی تاب‏آوری منظر شیراز می‏پردازد. بسیاری از رویکردها مانند علم سیستم‏های پیچیده...

full text

پهنه‌‌بندی و پایش خطر سیل بهار 1398 خوزستان با استفاده از داده های لندست-8

‌پایش و پهنه‏بندی سیلاب کارکرد زیادی در کاهش خسارت‌های ناشی از آن دارد. هدف از مقالۀ حاضر، بررسی خطر سیل فروردین 1398 خوزستان با استفاده از داده‌های لندست-8 است. ابتدا پیش‏پردازش تصاویر در نرم‏افزار ENVI 5.3 انجام شد. سپس، برای پایش سیل فروردین 1398 از شاخص‏های MNDWI و NDWI استفاده شد. پس از آن، نقشۀ پهنۀ‏ خطر سیل در نرم‏افزار ArcGIS10.4 تهیه شد. نتایج نشان می‏دهد بخش‏های جنوب و جنوب غربی از وض...

full text

پهنه‌بندی مخاطرات زیست ‌محیطی زمین‌لغزش، زمین‌لرزه، سیل و فرسایش با استفاده از روش سلسله‌مراتبی فازی (مطالعۀ موردی: حوزه وارک)

مخاطرات طبیعی همه‌ساله خسارات زیان‌باری را در سراسر جهان و از جمله ایران بوجود می‌آورد. حوزه وارک واقع در استان لرستان به دلیل خصوصیات متنوع زمین‌شناسی نظیر لیتولوژی، تکتونیک و شرایط خاص آب و هوایی، از جمله مناطق دارای پتانسیل مخاطرات زیست‌محیطی است. برای کاهش خسارات ناشی از این مخاطرات، اولین و مهم‌ترین کار تعیین مناطق با پتانسیل بالای خطر است. به منظور بررسی مخاطرات زیست‌محیطی در این حوزه ابت...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 6  issue 3

pages  205- 219

publication date 2019-09-23

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023